Çikolata kisti
Halk arasında çikolata kisti olarak bilinen Endometriozis hastalığı ve kist oluşumu durumunu ifade eden endometrioma nadir olmayan bir hastalıktır. İstisna durumlar dışında nerdeyse her zaman iyi huylu bir hastalıktır ve özellikle doğurganlık çağındaki kadınların bir problemidir. Nedeni tam olarak belli olmayıp bu konuda farklı teoriler vardır. Kabaca kadınların normalde rahmin içinde olan ve adet döneminde kanama gerçekleşen dokunun ( endometrium) bu gerçek yeri dışında olması ve buna bağlı rahim dışında aylık döngülerde klinik problemler yaratması ile karakterize bir durumdur .
Hastalar genellikle bu bir nevi serseri dokunun bulunduğu yerin anatomik durumuna göre değişen şikayetlerle başvururlar. Sıklıkla adet sancısı, cinsel ilişkide ağrı , gebe kalamama , tuvalet problemleri gibi şikayetler görülür. Önceleri normal olan adet döngüleri ve ilişki sonradan ağrılı hale gelmişse bu hastalıktan şüphelenilmelidir.
Kist haline gelmiş bir durum varsa tanı ultrason ile kolaylıkla konabilir. Ancak kist oluşmamızsa dikkatli bir sorgulama ve muayene ve bu durumdan şüphelenmek gerekir.
Eğer bir kist varsa hemen ameliyat olmak gerekir mi ?
Hayır .Çikolata kisti ameliyatına hemen karar vermemek gerekir. Çünkü kistin doğası gereği yapışmaya meyilli bir yapısı olduğu için kist çıkartılırken sağlıklı yumurtaların olduğu dokuya hasar verebileceği için hastanın toplam yumurta sayısını azaltabilir.
Bu nedenle her çikolata kisti ameliyat edilmemelidir. Büyümekte olan, ağrı yapan, gebeliğe engel olan ve tüp bebekten fayda görmemiş hastalar ile patolojik tanısının mutlaka belirlenmesi gereken hastalarda ameliyat düşünülür. Eğer ameliyata karar verilirse mutlaka bu konuda tecrübeli bir operatör tarafından ve mümkün olduğunca kapalı ameliyat şeklinde (laparoskopi) yapılması önerilir.
Kist alındıktan sonra hastalık tekrarlayabilir mi?
Evet. Çünkü aslında sorun kist oluşumundan ziyade buna yola açan sürecin nedeni olan endometriozis hastalığıdır. Karnın iç duvarını döşeyen örtüde gözle göremediğimiz bir çok odak olabilir. Ameliyat sonrası hastanın genellikle şikayetleri azalır ancak tam olarak geçeceği garantisi verilemez. Gebe kalamama açısından baktığımızda da hastalığın evresi ile gebe kalma arasında net bir ilişki yoktur.
Çikolata kisti (Endometrioma) ya da hastalığı (endometriozis) gebeliği nasıl engelliyor?
Bir çok farklı şekilde bu etkiyi görüyoruz. Öncelikle kist oluşmuş ve yumurta rezervi ( sayısı ) azalmışsa tabii ki gebelik şansı azalıyor. Yapışıklıklar oluşabileceği için tüpler ve rahim normal anatomik duruşunun dışında bir şekil almış olabilir ve bu da yumurta ve spermin birbirini bulmasını engelleyebilir. Ayrıca sayıyı azaltmakla birlikte endometriozis hastalığında yumurta kalitesi de bozulabilmekte ve var olan yumurtanın gebelik oluşturma şansı azalabilmektedir. Bu hastalık saptanırsa yukardaki durumlara ek olarak kadının yaşının artmasının olumsuz etkisinin eklenmemesi için tedavi geciktirilmemelidir.
Gebe kalma şansını arttırmak için tedavide ne öneriliyor ?
Öncelikle hastalığın hangi aşama ve boyutta olduğuna karar verilmelidir. Erken evre ve tüplerin tıkalı olmadığı gösterilmiş hastalarda aşılama mantıklı bir seçenek olabilir. Çikolata kisti olan hastalarda ağrı ve kistin durumu, toplam yumurtalık sayısı , diğer yumurtalığın durumuna göre karar verilir. Bu hastalarda ek bir neden yoksa ilk seçenek tüp bebek olmalıdır. Tüp bebekte yumurta toplamak mümkün olmayacak şekilde bir kist varsa ya da ağrı başta olmak üzere hastanın başka şikayeti de mevcutsa laparoskopik kist ameliyatı planlanabilir.