Gebelik zehirlenmesi (Preeklampsi)
Gebelik zehirlenmesi halk arasında kullanılan bir tabirdir. Aslında gebelik nedeniyle zehirlenme diye bir durum yoktur. Preeklampsi denilen, bebeğin eşi yani plasentanın rahim içinde normalden farklı ve yetersiz bir yerleşim göstermesi olarak özetlenecek bir nedenden dolayı ortaya çıkan gebeliğe özgü bir hastalıktır. Alında bir çok nedene bağlıdır.
Bebeğin eşi yeterli beslemeyi sağlayamayınca bebeğe giden kan akımı azalır. Anne vücudunda aslında bu durum bebeğin beslenmesini engellemesin diye bazı değişiklikler olur. Amaç aslında anneden bebeğe daha fazla ve kolay bir kan akımı sağlamaktır ( hortumdan geçen su miktarı azalınca, hortumun ucunu büzüp daha hızlı ve tazyikli sulamaya benzetilebilir). Ancak bu durum annenin tansiyonunu yükseltebilir ve hatta bu tansiyon yüksekliği kritik seviyelere çıkabilir. Bu tansiyon yüksekliği ve oluşan damar problemi (endotel hasarı) nedeniyle bir çok organ zarar görebilir.
Birçok nedenin bir araya gelmesi sonucu anne ve bebekte bir stres durumu ortaya çıkabilir. Bebekte gelişme geriliği, buna bağlı su azalması ortaya çıkabilir. Anne için tansiyon yüksekliği, ödem, kalbin zorlanması ve nöbet geçirme gibi problemler ortaya çıkabilir. Nöbet geçirdiğinde bu duruma eklampsi denir.
Preeklampsi her zaman yavaş yavaş gelişmez. Birden ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkabilir. Zaten preeklampsi latince ani çakan şimşek öncesi dönem (pre: önce, eklampsi : şimşek) demektir. Şimşeğin ne zaman çakacağı belli olmaz, ani çakabilir.
Tüm hastalar ağırlaşacak diye bir durum da yoktur. Ancak tanı konulursa yakın takip şarttır. Ağır preeklampsinin ya da eklampsinin tedavisi doğumdur. Doğum olunca plasenta çıkacak ve sorun yaratan durum ortadan kalkacaktır. Yani aslında preeklampsinin tedavisi plasentanın alınmasıdır, bu ancak doğumla mümkün olacağı için ağır preeklampsi durumunda öncelik anne sağlığı olacaktır.
Preeklampsinin risk faktörleri nelerdir ?
- Erken yaşta gebe kalmak
- İlk gebelik (ikinci gebeliği olan , ilk gebeliğinde preeklampsi olmayan kadınlarda genelde preeklampsi beklenmez)
- Çoğul gebelik
- İleri yaş gebeliği
- Obezite
- Diyabet
- Konnektif doku hastalığı
- Siyah ırk
- Önceki gebelikte preeklampsi olması
- Aile öyküsü
Gebenin dikkat etmesi gereken durumlar nelerdir ?
- 20. haftadan sonra tansiyon yükselmesi
- Ani ve hızlı kilo alımı
- Bacaklarda şişme
- Yüzde şişme
- Baş ağrısı, baş dönmesi
- Bebek hareketlerinde azalma
- Karnın normalden küçük olması
- Karnın sağ üst kısmında ağrı
Preeklmapsi tanısı alan bir kadın mutlaka sezaryen mi olmalıdır?
Hayır. Böyle bir şart yoktur. Annenin tansiyonu, bebeğin ve annenin sağlık durumu, hastane şartları ve doğum için beklenecek süre dikkate alınarak karar verilir. Süreç çok uzayacak, anne ya da bebek için riskli bir durum oluşacaksa, süreci kısaltmak için sezaryen planlanabilir.
Preeklampsi hastasında tansiyon kalıcı mıdır ?
Hayır. Ancak preeklampsi hastalarının bir kısmı aslında gebelik öncesi farkında olunmayan kronik hipertansiyon hastaları olabilir. Bu nedenle ilk kez gebelikte bu problemi yaşayan hastaların bir kısmında lohusalık sonrasında tansiyon yüksekliğinin sebat ettiği görülebilir.