Hangi tedavi yönteminin uygulanacağının belirlenmesi için en önemli nokta, çiftin en uygun şekilde incelenmesi ve yapılan değerlendirme sonunda bulunan sorunun; en kısa, en ucuz ve gebelik elde etmek için harcanacak zamanın en mantıklı olduğu yöntemi belirlemektir.
Çifte hangi yöntemin uygulanacağı kadın ve erkek hastanın özellikleri, toplam infertilite süresi kadın yaşı, sperm durumu ve tüplerin durumuna göre belirlenir.
Artık günümüzde hasta yaşı en önemli unsurdur ve tüm basamakları tek tek yapmaktan ziyade gebeliğe en çabuk ve en ucuz şekilde ulaşmak amaçlanmaktadır. Her şeyi tek tek deneyip sonra tüp bebek yaklaşımı doğu değildir. Unutulmamalıdır ki en pahalı tedavi başarısız tedavidir. Ancak Hastaya gereksiz şekilde aşılama ya da tüp bebek önermek de doğru değildir. Tüm bu yöntemler tabiri caizse bir silahtır ve doğru zamanda doğru şekilde kullanılmalıdır.
Tedaviden önce, çiftin gerekiyorsa yaşam tarzı, beslenme tarzı ve kilosuyla ilgili düzenlemeler yapılmalıdır. Sigara içiliyorsa bu olabildiğince azaltılmalı hatta mümkünse tamamen kesilmelidir. Hem kadın hem erkeğin bu sürece fiziksel ve zihinsel olarak hazır olması başarı şansını önemli oranda arttıracaktır.
Uygulanan yöntemler şu şekildedir:
- Gebelik isteği tedavisinde amaç çiftin sadece gebe kalması değil, süreç sonunda sağlıklı tek bir bebeği eve götürebilmelerine yardımcı olmaktır.
- Rahim içinde ya da rahim ağzında anatomik olarak gebelik oluşumunu engelleyebilecek yer kaplayan bir lezyon varsa ( myom, polip) ya da yapışıklıklardan şüpheleniliyorsa öncelikle cerrahi olarak düzeltilmeli ve normal anatomi sağlanmalıdır.
Ovulasyon indüksiyonu : Yumurta geliştirme
Eğer sadece yumurtlama problemi varsa, basit bir şekilde bu sorun giderilebilir. Öncelikle ucuz ve kolay kullanımlı haplar tercih edilir. Bu tedaviler onunda yumurtlama büyük oranda sağlanır ancak aynı oranda gebelik şansı yoktur. Hastanın yaşı uygunsa 3-6 ay kadar bu tedaviler denenmelidir.
Sonuç alınamıyorsa iğnelerle tedavi önerilir. Bu aşamada ilaç maliyeti artacağı için başarı şansı daha yüksek olan alternatifler de hastaya sunulabilir .
Aşılama : intrauterin inseminasyon (IUI)
Aşılamadan fayda görmesi için hastanın tüplerinin açık olduğunun teyit edilmesi gerekmektedir.
En yüksek başarı şansı 32 yaş altı ve gebelik istemi çok uzun olmayan ( <3 yıl) olan çiftlerde özellikle hafif erkek faktörü olan hastalarda beklenir. Bu Hastalarda aşılama başarı şansı %15-20 civarındadır. Hastalara bu oranlar mutlaka tedavi öncesinde söylenmelidir.
İlişki ile gebelik için yeterli olmayan sperm hazırlanıp daha aktif ve yoğun olarak spermlerin rahim içine, tüplerin ağzına yakın bir yere bırakılması işlemidir. Döllenmenin sağlanabilmesi için mümkünse 2 yumurta gelişimi hedeflenmelidir. 3’ten fazla yumurta geliştiğinde olası çoğul gebelik riski nedeniyle işlem iptal edilmelidir.
Yıkama sonrasından en az 5 milyon aktif sperm elde edilemiyorsa ya da 3 denemeye rağmen gebelik elde edilemediyse aşılamaya devam etmek önerilmez.
Açıklanamayan infertil olgularda ve evre 1-2 endometrizis olgularında hasta yaşı uygunsa öncelikle aşılama önerilebilir.
Tüp bebek (IVF) :
Tüp bebek, infertilite olgularındaki en üst seviye yöntemdir. IVF, uzun yazılımıyla In Vitro Fertilizasyon, laboratuvar ortamında döllenme demektir. Amaç kadından yumurta, erkekten sperm alınıp, spermin yumurtanın içine konmasıdır . Yani vücut içinde beklenen döllenme işlemi laboratuvar ortamında yapılır . Oluşan embryo yapay rahimlerde belli aşamalara gelene kadar bekletilir ve rahim içinde yaşayacağı ve tutunacağı düşünüldüğü zaman gelince rahim içine transfer edilir ve gebelik oluşması beklenir.
Tüp bebek yönteminde öncelikle farklı ilaçlar ve tedavi protokolleri ile yumurta geliştirme yapılır. Amaç mümkün olduğunca hastaya zarar vermeden 8-12 arası olgun olgun kaliteli yumurta elde etmektir. Ultrason takipleri ile içinde yumurta olduğu düşünülen kesecikler ( foliküller) takip edilir ve belli sayı ve büyüklüğe ulaşınca döllenme kabiliyeti kazanabilmeleri için bir olgunlaştırma tedavisi uygulanır.
Daha sonra tüp bebek sürecindeki tek cerrahi işlem olan yumurta toplama (OPU – Ovum Pick Up) işlemi yapılır . Bu işlem genel anestezi altında, ucunda bir iğne ve aspirasyon sistemi olan bir vajinal ultrasonografi cihazı ile yapılır. Gelişmiş olan tüm foliküllere girilerek içlerindeki yumurtalar toplanır.
Tüp bebek sürecinde erkek sadece bu aşamada tüp bebek merkezinde bulunmalıdır. Eğer erkek kendisi sperm veremiyorsa cerrahi yöntemlerle ürolog tarafından sperm elde edilebilir. Ayrıntılı bilgi için tıklayınız
Toplanan yumurtalar belli aşamalardan geçirildikten sonra işlem yapmaya uygun yumurtalar ile spermin birleşmesi sağlanır. Bu birleşme kabaca 2 şekilde yapılabilir.
İlk olarak klasik IVF denen aynı tüp içinde 1 yumurta başına en az 100 sağlıklı hareketli sperm olacak şekilde bir düzenek hazırlanabilir ve belli bir sürede 1 spermin yumurtanın içine girmesi beklenir.
İkinci ve başarı şansı çok daha yüksek olan yöntem, özellikle erkek faktörü/ sperm problemi olan çiftlerde uygulanır. Her yumurtanın içine direkt olarak bir sperm konur. Yani yumurta ve spermin birleşmesi garanti altına alınır . Buna ICSI (intra cytoplasmic sperm injection) ya da bilinen ismi ile mikroenjeksiyon denir.
Mikroenjeksiyon sonrasında döllenmiş olan yumurtalar artık yapay rahimlerde (inkübatör) takip edilir. Belli bir aşamaya gelen embryolar rahim içine konur (embryo transferi). Embryo transferi tüp bebek başarısı için çok önemlidir, mutlaka mümkün olan en iyi ve en uygun şekilde yapılmalıdır.
Daha sonra olumlu sonuç almak ümide edilerek gebelik testinin yapılacağı gün beklenir.
Tüp bebek konusunda ayrıntılı bilgi için tıklayınız .